BONODA ''CİRO EDİLEMEZ'' KAYDININ KAMBİYO SENETLERİNE ÖZGÜ İLAMSIZ TAKİP YOLU HAKKINA ETKİSİ

Bono bir kambiyo senedi olup kural olarak emre yazılıdır. Emre yazılı olan bononun devrinin ancak ciro+zilyetliğin geçirilmesi yoluyla mümkün olduğu 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 778/1-a Maddesinin atıf yaptığı TTK m. 681’de açıkça ifade edilmiştir. Bono, kural olarak emre yazılı olmakla birlikte, nama yazılı olarak düzenlenebilir. Düzenleyen tarafından konulan ''emre yazılı değildir'' veya buna benzer bir ifade bonoyu nama yazılı hale getirir. Nama yazılı hale gelen bononun devri artık ciro yoluyla değil, alacağın temliki yolu ile yapılabilecektir. Ciro yoluyla yapılan devirler ise geçersiz olacaktır

Emre yazılı değildir ifadesine hangi ifadelerin benzer olabileceği Yargıtay kararlarında belirtilmekle birlikte bunun en çok kullanılan türlerinden biri ''ciro edilemez'' kaydıdır.

Bonoya ciro edilemez kaydı konulmasındaki amaç düzenleyenin bonoyu verdiği kişilere(lehdar) karşı ileri sürebildiği def'i ve itirazları bononun sonraki cirantalarına karşı da ileri sürebilmesini sağlamaktır (nitekim bu kayıt konulmasaydı, düzenleyen bunları ileri süremezdi). Ancak bu kayıt, bononun kambiyo senedi özelliğini ortadan kaldırmaz. Bono kambiyo özelliğini koruduğu için de, hakkında kambiyo senetlerine özgü takip yoluna başvurulabilir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (HGK), 11.04.2007 tarih, 2007/2- 206 Esas ve 2007/202 sayılı kararıyla bunu açıkça ifade etmiştir:

''TTK’nın 593’üncü maddesi uyarınca,''emre yazılı değildir'' veya bu manayı ifade eder şekilde, mesela ''ciro edilemez'' şeklindeki ibarenin yazılması, o senedin kambiyo senedi niteliğini etkilemez ve bu senede istinaden lehdarın borçlu aleyhine bu senetlere mahsus usul gereği takip yapma hakkını ortadan kaldırmaz.''

Her ne kadar kambiyo senetlerine özgü haciz yoluna başvurulabilir olsa da bunu yapabilecek olan kişinin, senedin lehdarı(yani düzenleyenden ilk alan kişi) veya senedi ciro yoluyla değil, alacağın temliki yoluyla edinmiş kişi olması gerekir. Aksi takdirde, takip açan kişi yetkili hamil olmadığı için, kişinin açtığı takibin iptali söz konusu olabilir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun yukarıdaki kararınının devamında bu hususu da şöyle ifade edilmiştir:

''Ancak, olayda böyle bir şerhi muhtevi bonoyu “ciro” yolu ile elde eden kişinin, 163 örnek ödeme emri tebliğ ettirmesi ve bu yolda takip açması caiz değildir. Zira TTK’nın 593. maddesinin 2. fıkrası hükmü uyarınca, böyle bir kaydı taşıyan bono ancak alacağın temliki yolu ile ve BK’nın 162. maddesine uygun şekilde devrolunabilir ve bu devir alacağın temlikinin hukuki sonuçlarını doğurur.’’

SONUÇ OLARAK: Düzenleyen tarafından konulan 'emre yazılı değildir'' veya bu manayı ifade eder (mesela ''ciro edilemez'') bir ibarenin yazılması, o senedin kambiyo senedi niteliğini etkilemez ve bu senede istinaden lehdarın ve sonraki yetkili hamillerin borçlu aleyhine bu senetlere mahsus usul gereği takip yapma hakkını ortadan kaldırmaz. Ancak, böyle bir şerhi içeren bonoyu ''ciro'' yolu ile elde eden kişinin, Kambiyo Senetlerine Özgü İlamsız Takip Yolu'na ilişkin ödeme emri tebliğ ettirmesi ve bu yolda takip açması caiz değildir. Zira TTK uyarınca, böyle bir kaydı taşıyan bono ancak alacağın temliki yolu ile ve TBK’nın ilgili maddesine uygun şekilde devrolunabilir.

Av. Kerem ÖLMEZ

Görüş ve düşüncelerinizi yorum kısmına bırakabilirsiniz.